AI có thể đóng góp 130 tỷ USD cho kinh tế Việt Nam

Thông tin được nêu trong báo cáo Nền kinh tế AI của Việt Nam, do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia NIC, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản JICA và tập đoàn Boston Consulting Group (BCG) công bố sáng 12/6 tại Hà Nội.

Tại sự kiện, các chuyên gia đánh giá AI đang định hình lại các ngành và lĩnh vực “với tốc độ nhanh chưa từng có”, đồng thời dần trở thành ưu tiên chiến lược của chính phủ cũng như các doanh nghiệp hàng đầu thế giới.

Theo báo cáo của IDC, đến năm 2030, AI được dự đoán đóng góp 5 nghìn tỷ USD vào nền kinh tế toàn cầu, chủ yếu từ việc tăng doanh thu và cắt giảm chi phí nhờ tự động hóa, ra quyết định dựa trên dữ liệu và nâng cao hiệu quả vận hành.

Tại Việt Nam, BCG ước tính đến năm 2040, AI sẽ trở thành yếu tố cốt lõi trong quá trình tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, đóng góp từ 120 tỷ đến 130 tỷ USD. Trong đó, 45-55 tỷ USD được tạo ra thông qua nhu cầu tiêu dùng đối với các sản phẩm và dịch vụ có ứng dụng AI, 60-75 tỷ USD là chi phí có thể tiết kiệm được do tăng năng suất thông qua tự động hóa, phân tích dự báo và cải thiện hiệu suất nhờ sử dụng công nghệ AI.

Tại lễ công bố báo cáo, Giám đốc NIC Vũ Quốc Huy nhấn mạnh vai trò của AI qua các con số thống kê, khẳng định “Việt Nam quyết tâm không chỉ tham gia, mà còn phải thiết lập một vị thế vững chắc trong lĩnh vực then chốt này”, thông qua việc thúc đẩy hợp tác sâu rộng với các quốc gia, nền kinh tế và các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới.

Việc công bố báo cáo, theo ông Huy, nhằm cung cấp bức tranh toàn cảnh về nền kinh tế AI tại Việt Nam, các kinh nghiệm, bài học quốc tế để phát triển AI và phân tích cơ hội trong những ngành kinh tế trọng điểm, đề xuất các trụ cột phát triển nhằm hiện thực hóa các chủ trương, chính sách mới của Việt Nam.

Ông Kubo Yoshitomo, Trưởng đại diện cấp cao của JICA Việt Nam, cho rằng các báo cáo, và khuyến nghị chiến lược có thể là thông tin giá trị để các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp, học viện và nhà đầu tư hợp tác hiệu quả trong việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi do AI thúc đẩy của Việt Nam.

Theo đánh giá của các nhà phân tích, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong ứng dụng AI, song việc triển khai công nghệ này trong chính phủ và dịch vụ công vẫn ở giai đoạn sơ khai.

“Đa số giải pháp và ứng dụng AI vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm và thường chỉ được triển khai tại một số tỉnh hoặc cơ quan nhà nước”, báo cáo nêu. “Việc nhân rộng toàn quốc gặp nhiều thử thách, bao gồm nhu cầu về mô hình tài chính bền vững, tăng cường hợp tác liên ngành và giữa các vùng để nâng cao hiểu biết về cơ hội cũng như các tình huống ứng dụng (use case) khả thi và cải thiện khả năng tiếp cận giải pháp AI có tính ứng dụng rõ ràng và hiệu quả kinh tế cao”.

Ở phía doanh nghiệp, khảo sát cũng cho thấy họ đang phải đối mặt với những thách thức về cấu trúc trong việc mở rộng ứng dụng AI, trong đó có lo ngại về hiệu quả chi phí, năng lực và hiểu biết về AI của lực lượng lao động, thiếu khả năng tiếp cận các bộ dữ liệu chất lượng cao.

Bù lại, Việt Nam được đánh giá có đội ngũ nhân tài trong lĩnh vực AI đang tăng mạnh nhờ giáo dục. Nguồn nhân lực CNTT của Việt Nam dự kiến tăng 9% từ năm 2022 lên đến 530.000 chuyên gia vào 2026. Khoảng 10 trường đại học đã bắt đầu triển khai các chương trình đào tạo cử nhân ngành AI, với quy mô 1.700 sinh viên mỗi năm.

Đánh giá Việt Nam đang ở giai đoạn then chốt trong tiến trình phát triển AI, các nhà phân tích khuyến nghị Việt Nam cần có những hành động quyết liệt để đạt được con số 130 tỷ USD. Đầu tiên, cần triển khai ưu tiên theo lĩnh vực có các use case AI có tác động cao trong khu vực công và tư nhân, được hỗ trợ bởi các kênh truyền thông hiệu quả cùng mô hình hợp tác công – tư tạo điều kiện thuận lợi. Thứ hai, hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp AI bền vững thông qua các chương trình tăng tốc khởi nghiệp có cấu trúc rõ ràng và quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia về AI. Thứ ba, thiết lập cơ chế nghiên cứu hợp tác bền vững, đi đôi với chương trình đào tạo AI được hiện đại hóa và các chương trình chuyên sâu nhằm nâng cao năng lực AI cho nhân tài trong lĩnh vực này cũng như hoạt động nghiên cứu và phát triển.

Việt Nam cũng được khuyến nghị tập trung vào ba việc mang tính hỗ trợ, gồm: Phổ cập kiến thức AI quy mô mở rộng với nội dung được tùy chỉnh theo từng nhóm đối tượng; Xây dựng dữ liệu AI cụ thể theo lĩnh vực, dễ tiếp cận qua các nền tảng dữ liệu mở kết hợp với hợp tác quốc tế chặt chẽ và các chính sách ưu đãi hấp dẫn nhằm thu hút vốn đầu tư vào hạ tầng; Khung an toàn và quản trị AI được xác lập rõ ràng, có cơ chế điều chỉnh linh hoạt dành riêng cho AI, chẳng hạn như sandbox.

Tại sự kiện, ông Vũ Quốc Huy cho biết NIC sẽ cùng JICA DXLab triển khai Chương trình Tăng tốc Khởi nghiệp AI tại Việt Nam, nhằm hỗ trợ các startup giai đoạn đầu nâng cao năng lực, tiếp cận thị trường, thu hút đầu tư và từng bước xây dựng nội lực cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực AI tại Việt Nam.

“Với nguồn nhân lực trẻ, năng động, am hiểu công nghệ và khát khao đổi mới, sáng tạo, Việt Nam đã sẵn sàng cho hành trình trở thành trung tâm nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI trong khu vực và toàn cầu”, ông Huy nói.

Lưu Quý