Loài cây kỳ lạ mọc trên đỉnh núi cao nhất châu Phi

Theo Live Science, các sườn núi ở độ cao trung bình của núi Kilimanjaro ở Tanzania là nơi sinh trưởng của cây groundsel khổng lồ (Dendrosenecio kilimanjari), loài cây kỳ lạ không tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác trên Trái Đất. Trông như kết hợp giữa cây dứa và xương rồng saguaro, loài cây này xâm chiếm sườn núi cao nhất châu Phi từ khoảng một triệu năm trước và không lan rộng kể từ đó. Cây groundsel khổng lồ mọc ở độ cao 2.800-4.000 m, nơi chúng nhận đủ lượng mưa để tồn tại. Chúng phát triển nhiều đặc điểm thích nghi để đối phó với điều kiện khắc nghiệt trên núi, bao gồm hệ thống lưu trữ nước và lớp áo bảo vệ bằng lá chết.

Nằm ở phía đông bắc Tanzania, chân núi Kilimanjaro nóng và ẩm, nhưng nhiệt độ ở đỉnh núi cao 5.895 m so với mực nước biển có thể giảm xuống -29 độ C. Theo nhà điều hành tour Climbing Kilimanjaro, ngọn núi này “tạo ra thời tiết riêng” với ánh nắng gay gắt, tuyết, mưa và gió lạnh đều có thể xảy ra ở những độ cao khác nhau vào bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Cây groundsel khổng lồ đã tiến hóa để đối phó với khí hậu đa dạng như vậy. Thân cây dày, ở trên cùng là vòm lá chắc chắn có lông bao phủ, giúp hạn chế lượng nước thoát ra do bay hơi. Cả thân và lá đều lưu trữ nước phòng lúc khí hậu khô hạn, thường từ tháng 12 đến tháng 3 và từ tháng 6 đến tháng 10. Loài cây này cũng trang bị tốt để sống sót qua nhiều dải nhiệt độ khác nhau. Khi lá chết, chúng gập lại quanh thân cây, tạo ra lớp cách nhiệt dày chống lại cái lạnh. Ngoài ra, cây groundsel khổng lồ tiết ra hợp chất “chống đông” cho phép nó phát triển trên đường giới hạn cây cối (độ cao cụ thể trên núi mà cây cối không thể mọc được).

Phần lớn cây groundsel khổng lồ không cao hơn một người lớn, nhưng vài cây có thể đạt độ cao 6-9 m. Khả năng phát triển theo chiều dọc là một thích nghi với điều kiện trên núi Kilimanjaro, vì cây càng cao càng nhận được nhiều ánh sáng Mặt Trời. Tuy nhiên, sự phát triển này cần thời gian. Cây groundsel khổng lồ mọc thêm 2,5-5 cm/năm, có nghĩa là những cây cao nhất có thể ít nhất 100 năm tuổi. Theo một nghiên cứu di truyền của các nhà thực vật học công bố trên tạp chí PNAS, cây groundsel khổng lồ đã xâm chiếm Kilimanjaro trong vòng 1 triệu năm qua và tiến hóa khi một số loài thích nghi với điều kiện khắc nghiệt và di cư lên núi.

Cây groundsel khổng lồ được thụ phấn bởi côn trùng. Sau khi thụ phấn, những bông hoa vàng chuyển thành đầu hạt giống bông xốp, theo gió bay đến các địa điểm mới. Cây groundsel khổng lồ được tìm thấy trên cao nguyên Shira của núi Kilimanjaro và khu vực xung quanh trại Barranco. Bộ rễ đâm sâu của cây giúp ổn định đất, làm chậm tốc độ xói mòn trên núi Kilimanjaro.

An Khang (Theo Live Science, PNAS)